با دستیابی ایران به فناوری ساخت ظروف گیاهی به عنوان اولین کشور آسیا
تا پایان سال آینده، زیر نظر وزارت بهداشت، بیش از نیمی از ظروف یک بار
مصرف پلاستیکی سرطان زا در ایران با ظروف یک بار مصرف ساخته شده از
پلیمرهای گیاهی زیست تخریب پذیر جایگزین می شود.
دکترامیدرضا هاشمی، محقق و مجری پروژه با اعلام این مطلب می گوید: ظروف یک
بار مصرف گیاهی نه تنها عوارضی ندارد، بلکه پس از حداکثر 6ماه نیز تجزیه
می شود. با دستیابی به فناوری ساخت این ظروف، ایران پس از کشورهای آمریکا،
انگلیس، آلمان و ایتالیا، پنجمین کشور جهان و اولین کشور آسیایی در کسب
این موفقیت و ورود به عرصه انقلاب سبز جهانی محسوب می شود. به گفته دکتر
هاشمی و به اذعان مقامات وزارت بهداشت، گزارش های متعدد علمی نشان داده
است که ظروف یک بار مصرف پلاستیکی معمول در ایران باعث ایجاد انواع سرطان
ها و حتی انتقال مواد خطرناک از طریق ژن ها از نسلی به نسل دیگر می شود
ضمن این که ظروف یاد شده تا حدود 300 سال نیز قابل تجزیه نمی باشد و در
طبیعت باقی می ماند. مهندس رضایی مسئول بخش بسته بندی وزارت بهداشت نیز با
تقدیر از دستاورد محققان ایرانی می گوید: وزارت بهداشت نگهداری، حمل و
بسته بندی غذا در ظروف پلاستیکی پلی استایرنی را ممنوع اعلام کرده است
زیرا استفاده از این ظروف برای نگهداری مواد غذایی و نوشیدنی های با دمای
بالای 65 درجه سانتی گراد، سبب آزادشدن مواد خطرناک سرطان زا می شود. به
گفته وی، ایران متاسفانه جزو معدود کشورهای جهان در استفاده بیش از حد از
ظروف یک بار مصرف پلاستیکی پلی استایرنی است که امیدواریم به زودی این
ظروف جایگزین ظروف گیاهی شود.دکتر امیدرضا هاشمی، می گوید: فناوری استفاده
از بیومرهای گیاهی (پلیمرهای زیستی گیاهی) برای تولید ظروف یک بار مصرف
توسط محققان ایرانی بومی شده و با عنوان «سنتز و تولید انبوه پلیمرهای
گیاهی تهیه شده از نشاسته ذرت» به ثبت رسیده است. ما پس از 3 سال مطالعه و
تحقیق به این فناوری دست یافتیم و علاوه بر فرمولاسیون ترکیبات و مواد
لازم، ماشین آلات و تجهیزات مورد استفاده در این بخش را نیز خود طراحی
کرده ایم.به گفته هاشمی که دوره دکترای شیمی تجزیه خود را در دانشگاه
تربیت مدرس گذرانده است، در سال 85 بالغ بر 570 هزار تن ظرف یک بار مصرف
پلاستیکی (ساخته شده از پلی استایرن) مورد استفاده قرار گرفت. وی می
افزاید: باتوجه به مشکلات زیست محیطی ظروف پلاستیکی تولید شده از ترکیبات
نفتی از جمله باقی ماندن آن در خاک به مدت 300 سال و نیز مخاطراتی که برای
سلامت انسان به همراه دارد مانند سرطان زایی و حتی بروز تغییرات ژنی که به
نسل های بعد نیز انتقال پیدا می کند، ما تصمیم گرفتیم همچون کشورهای
پیشرفته که به سمت استفاده از مواد زیست تخریب پذیر بی خطر برای انسان
رفته اند، در این راستا اقدام کنیم.کار روی پلیمرهای گیاهی در جهان از سال
1970 و در زمان بحران نفت آغاز شد، در آن زمان کشورهای پیشرفته به فکر
استفاده از موادی برای بسته بندی افتادند که وابسته به نفت و مشتقات آن
نباشد، بنابراین پلیمرهای گیاهی ساخته شده با ترکیباتی مانند سیب زمینی،
ذرت و گندم مورد آزمایش قرار گرفت این پلیمرهای هیدروکربنی دارای خواص
ضعیف پلیمری است که با تغییر و اصلاح آن ها می توان به ویژگی های پلیمرهای
نفتی رسید. در حال حاضر در آ مریکا تمام رستوران های زنجیره ای معروف از
ظروف بسته بندی گیاهی استفاده می کنند. بخش عمده کشورهای اروپایی نیز ظروف
یک بار مصرف گیاهی را جایگزین ظروف بسته بندی حاصل از مشتقات نفتی کرده
اند.شکل و ظاهر این ظروف کاملا مشابه ظروف پلاستیکی است با این تفاوت که
زیست تخریب پذیر است.دکتر هاشمی، در مورد ظروف یک بار مصرف پلاستیکی (پلی
استایرن) می گوید: پلی استایرن بیش از 300 سال برای تجزیه و بازگشت به
طبیعت زمان لازم دارد. از سوی دیگر تمام محققان به این نتیجه رسیده اند که
استفاده از این ظروف برای مواد غذایی گرم و داغ از نظر بهداشتی به هیچ
عنوان مناسب نیست چون ظروف پلی استایرن همیشه مقداری استایرن آزاد در
ترکیبات پلیمری خود دارد که فوق العاده سمی و سرطان زاست. زمانی که ظرف
استایرن با مواد غذایی گرم و داغ و به ویژه چرب تماس پیدا می کند، استایرن
آزاد آن وارد ماده غذایی می شود. البته باید توجه داشت که آب جوش نیز باعث
جدا شدن استایرن آزاد از ظرف و ورود آن به آب می شود اما تماس این ظروف با
غذای چرب و داغ باعث ورود تمامی استایرن های آزاد موجود در ظرف به ماده
غذایی می شود و افرادی که به طور مستمر از غذاهای درون این ظروف استفاده
می کنند، دچار بیماری های خطرناکی از جمله سرطان می شوند. انستیتو سرطان
فرانسه میزان سرطان زایی ظروف پلی استایرنی را از درجه 3 به درجه 2 کاهش
داده یعنی آن ها را مواد خطرناک اعلام کرده است.به گفته این محقق، ظروف یک
بار مصرف فوم و غیر فوم موجود در کشور دارای استایرن آزاد است، بنابراین
استفاده از این ظروف، خطرات بسیار زیادی برای سلامتی انسان دارد.دکتر
هاشمی می افزاید: تجزیه ظروف یک بار مصرف گیاهی برای بازگشت به طبیعت
حداکثر 6 ماه به طول می انجامد که پس از تجزیه نیز باعث حاصلخیزی خاک می
شود.از سوی دیگر در ظروف یک بار مصرف گیاهی از آن جایی که مواد اولیه به
کار گرفته شده برای ساخت، طبیعی و گیاهی است بنابراین حتی اگر غذا یا
نوشیدنی داغ در آن ریخته شود، هیچ مشکلی ایجاد نمی کند و عوارضی هم ندارد.
مصرف کم انرژی برای ساخت ظروف یک بار مصرف گیاهی از دیگر مزایای آن است که
باعث صرفه جویی در مصرف انرژی کشور می شود.این ظروف مورد تایید وزارت
بهداشت است و به همین دلیل این وزارت خانه در گام اول به سازمان ها و
ادارات توصیه کرده است که ظروف ساخته شده از پلیمرهای گیاهی را جایگزین
ظروف پلاستیکی کنند.استفاده از ظروف گیاهی در سطح آمریکا و اروپا و حتی
آسیا به سرعت در حال گسترش است و قرار است تمام ظروف بسته بندی و حتی
کالاهای تبلیغاتی در المپیک 2008 چین که «المپیک سبز» نام گرفته است، از
پلیمرهای گیاهی تولید شود. دکتر هاشمی با اشاره به این موضوع می گوید:در
حال حاضر در ایران قیمت ظروف یک بار مصرف گیاهی تقریبا به اندازه بهای
ظروف یک بار مصرف پلاستیکی است ولی در صورتی که جامعه به سمت استفاده از
این ظروف گام بردارد بدون تردید قیمت آ ن بسیار کاهش خواهد یافت.هر چند
این محصولات در کشورهای اروپایی به دلیل مزایایی که دارد از ظروف پلاستیکی
گران تر است.وی توضیح می دهد: مواد تشکیل دهنده پلیمرهای گیاهی در نقاط
مختلف دنیا براساس فراوانی مواد گیاهی فرق می کند. به طور مثال در اروپا
از نشاسته سیب زمینی و در آمریکا از نشاسته ذرت و در استرالیا از نشاسته
گندم استفاده می شود. هر چند نشاسته سیب زمینی از لحاظ پلیمری دارای
بیشترین خاصیت است اما ما در ایران از نشاسته ذرت استفاده می کنیم چون
تولید آن زیاد است.دکتر هاشمی می گوید: ما به همراه دیگر تولیدکنندگان قصد
داریم تا پایان سال 87 نیمی از ظروف یک بار مصرف را با پلیمرهای گیاهی
جایگزین کنیم.وی در خصوص تولید محصولات دیگر از پلیمرهای گیاهی اضافه می
کند: امروزه دیگر محدودیتی برای نوع کالا وجود ندارد و با پلیمرهای گیاهی
انواع قطعات و وسایل ساخته می شود به طوری که در اروپا حتی قطعه ای را که
برای کاشت توپ گلف در زمین قرار می دهند، دیگر بیرون نمی آورند چون از
پلیمرهای گیاهی ساخته شده است و به سرعت می پوسد. مثال دیگر کیسه های
پلاستیکی بیمارستانی است که دفن آن ها خطرناک می باشد شاید بتوان گفت مهم
ترین منبع آلودگی در بیمارستان ها کیسه های پلاستیکی است که برای انتقال
لباس های بیماران و پزشکان به بخش لباسشویی بیمارستان استفاده می شود. در
حال حاضردر کشورهای پیشرفته این پلاستیک ها را با پلیمرهای گیاهی تولید می
کنند وحلالیت آن را در آب افزایش می دهند؛ به این ترتیب کیسه ها را به
همراه لباس داخل ماشین لباسشویی قرار می دهند چون کیسه ها بعد از 10 دقیقه
در آب جوش حل می شود. ما توان تولید بسیاری از وسایل را داریم چون به
فناوری تولید این محصولات دست یافته ایم و حتی می توانیم روکش های دارویی،
گیاهی زیست تخریب پذیر بسازیم که با محاسبه میزان و زمان لازم برای حلالیت
کپسول دارو، به عنوان مثال دارو در روده کوچک آزاد شود و تاثیر خود را
بگذارد. دکتر هاشمی می افزاید: ما در مورد اسباب بازی ها هم تحقیقات زیادی
کرده ایم.اسباب بازی وسیله ای است که کودک با آن بسیار سر و کار دارد و
حتی خردسالان آن را به دهان هم می برند. با استفاده از پلیمرهای گیاهی می
توان اسباب بازی هایی بی ضرر به جای اسباب بازی های پلاستیکی ساخته شده از
مواد نفتی تولید کرد.مهندس رضایی، مدیر بخش بسته بندی وزارت بهداشت، می
گوید: وزارت بهداشت در خصوص استفاده از ظرف های یک بار مصرف پلاستیکی
بخشنامه ای صادر کرده که براساس آن نگهداری، بسته بندی و حمل انواع مواد
غذایی در دمای بالای 65 درجه در این ظرف ممنوع است، چون باعث آزاد شدن و
ورود ترکیبات خطرناک به غذا یا نوشیدنی می شود.مهندس رضایی می افزاید:هم
اکنون در کشورهای خارجی مثل اروپا و آمریکا از ظروف یک بار مصرف کاغذی یا
گیاهی استفاده می شود، چون منومراستایرن بسیار خطرناک است به ویژه که در
بسیاری از سازمان ها و ادارات هر روز برای سرو غذا از این ظروف استفاده می
شود.به گفته مهندس رضایی، این موضوع یکی از افتخارات ملی ماست که با وجود
مانع تراشی های کشورهای صاحب فناوری ساخت پلیمرهای گیاهی، محققان داخلی به
این فناوری دست پیدا کرده اند. وزارت بهداشت توصیه می کند از ظروف یک بار
مصرف گیاهی برای سرو غذا و نوشیدنی داغ استفاده شود چون دارای پایه گیاهی
است و مشکلات و عوارض ناشی از ظروف پلاستیکی پلی استایرنی را ندارد.در حال
حاضر فقط یک کارخانه این ظروف را تولید می کند ولی تا پایان سال جاری
تعداد تولیدکنندگان به 9 مجموعه می رسد و تا خرداد ماه 87 نیز 16 واحد
تولیدکننده این ظروف در کشور راه اندازی می شود.
