امروزه بیش از هر زمان دیگر باید به تربیت دختران همت گماشت؛ زیرا از یک سو نزدیک به نیمى از نیروهاى فعال و کارآمد جامعه را قشر زنان و دختران تشکیل مى دهند و از سوى دیگر، گستره فعالیت آنان، همه امور فردى و اجتماعى را در برمى گیرد. ضمن آنکه پرهیز از اختلاط زن و مرد در بیشتر مراکز و اداره هاى خصوصى و دولتى، امرى سخت شده است، در چنین شرایطى باید دانست که تنها در صورت تربیت درست و اسلامى دختران است که جامعه در امنیت به سر مى برد و نابهنجارى هاى اخلاقى و اجتماعى کاهش مى یابد.

اگر جامعه زنان و دختران در رفتار و داد و ستد و رفت و آمدهایشان، دستورهاى شرعى را رعایت کنند و با حفظ حجاب و پوشش اسلامى در اجتماع حضور یابند، انحراف هاى اخلاقى به میزان قابل توجهى کاهش مى یابد؛ زیرا بیشتر نابسامانى هاى فرهنگى و اجتماعى بر اثر اختلاط زن و مرد و جوانان دختر و پسر و در پى رعایت نکردن حدود اسلامى پدید مى آید که با تربیت دینى نسل جوان به ویژه دختران مى توان از این مسئله پیش گیرى کرد.

تربیت دختران در محیط خانواده

مهم ترین هدف از تربیت دختران افزون بر خودسازى و پرورش باورهاى دینى، آشنا کردن آنان با فنون و شیوه هاى زندگى مانند شیوه شوهردارى، فرزندپرورى، همسایه دارى و معاشرت با مردم است. بدین معنا که دختران در کنار فراگیرى اندیشه هاى دینى و آموختن رفتارهاى اسلامى، نقش آفرینى در عرصه هاى گوناگون زندگى را نیز بیاموزند. وظیفه مادر است که از کوچکى به آموختن نقش ها به فرزندان و دختران شان بپردازد؛ زیرا محیط خانه مناسب ترین فضا براى نقش آموزى دختران است و مادر، شایسته ترین معلم و راهنما براى دختر به شمار مى رود.

ارتباط عمیق مادر و فرزند و اعتماد همه جانبه دختر به مادر، مهم ترین عامل در اجراى فرآیند تربیت و اثرگذارى آن است. دختر با دیده اطمینان و اعتماد به مادر مى نگرد، به گفته او گوش مى دهد و هر چه بخواهد بدان عمل مى کند. بدین سان مادر، تنها کسى است که از نزدیک با دخترش ارتباط دارد و از نیازهاى مادى و معنوى او آگاه است. او بیش ترین زمان را در کنار دختر سپرى مى کند و از خواسته هاى قلبى وى آگاهى کامل دارد. از این رو، قادر است مسائل مهم و ضرورى را روشن و آشکارا با دخترش در میان بگذارد و انجام دادن آن را از وى بخواهد. البته مادر در صورتى مى تواند به نقش آفرینى دختر کمک کند که خود، با نقش هاى موردنظر آشنایى کامل داشته باشد.

زن و انجام وظیفه هم سو با ویژگى هاى جسمانى

هر چند زن و مرد در اصل آفرینش، دو گوهر از یک وجودند و مراحل تکوین و رشد جسمى را به صورت یکسان مى گذرانند، تفاوت هایى نیز با هم دارند که در خور دقت و توجه است. از نظر جسمى و بدنى، تفاوت هاى چشم گیرى میان زن و مرد هست که از این نظر، هر گروه ویژگى هاى مربوط به خود را دارد. زن بر اثر ظرافت و آسیب پذیر بودن جسمى، تحمل کارهاى پرانرژى و طاقت فرسا را ندارد. از این رو، استقامت و پایدارى زن در انجام دادن امور مربوط به نقل و انتقال اشیاى سنگین و فعالیت هاى فیزیکى، بسیار کمتر از مرد است.

ویژگى هاى جسمى و روحى زن و مرد، منشأ بسیارى از تفاوت ها در نقش هاى اجرایى و اجتماعى آن دو در مقام عمل شده است که آثار خود را در سطح جامعه نشان مى دهند. زنان بر اساس زمینه ها و شرایط وجودى خود، قادر به انجام دادن برخى از وظایف اجتماعى که مردان توان آن را دارند، نخواهند بود.

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله نیز با توجه به این امر، پس از ازدواج حضرت على علیه السلام و فاطمه علیهاالسلام نوعى تقسیم کارى میان آنها به وجود آورد که هماهنگ با وضع جسمى آن دو باشد و هر کدام از آنها به وظایف خاص خود عمل کنند. در حدیثى آمده است که پس از ورود فاطمه علیهاالسلام به خانه على علیه السلام ، پیامبر صبحگاهان به خانه على علیه السلام آمد، على و فاطمه علیهاالسلام را در کنار خود نشاند و فرمود: کارهاى داخل خانه همچون غذا پختن، جارو زدن، اداره فرزندان و مانند آن به عهده فاطمه علیهاالسلام و کارهاى بیرون خانه مانند تهیه مواد خوراکى و فراهم ساختن هیزم وظیفه على علیه السلام باشد.

در حقیقت، این جداسازى وظایف بر اساس استعداد و توانایى هاى ذاتى زن و مرد صورت گرفت و با شرایط فیزیکى و روانى آن دو هماهنگ بود. به علاوه، زن و مرد با پذیرفتن مسئولیت هاى ویژه خود، نوعى صفا و صمیمیت را در فضاى خانه حاکم مى کنند.

تربیت اقتصادى دختران

یکى از جنبه هاى تربیت زنان و دختران، تربیت اقتصادى آنان است. اگر زنان و دختران از دانش اقتصاد خانواده بهره مند باشند، بهتر مى توانند به ایفاى نقش خانه دارى بپردازند. تربیت اقتصادى به معناى کارآموزى فنون خانه دارى و فراگیرى شیوه هاى درست مصرف مالى است. آشنا ساختن دختران با آشپزى و تهیه غذاى مناسب بدون اسراف و تباه کردن مواد اولیه، از وظایف مادران است.

قرآن کریم دستورهاى متعددى در زمینه اقتصاد و امور معیشتى مردم دارد و همه آنها را به رعایت میانه روى در دخل و خرج سفارش مى کند. مسرفین و کسانى که در استفاده از منابع و امکانات مادى زیاده روى مى کنند، در قرآن از اهل دوزخ شمرده شده اند، آنجا که خداوند مى فرماید: «وَ أنَّ الْمُسْرِفینَ هُمْ أصْحابُ النّارِ؛ و مسرفان اهل آتشند.» (غافر: 43)

ایجاد روحیه میانه روى در دختران، از عوامل مهم در اداره اقتصاد خانواده است، به گونه اى که این ویژگى در موفقیت و پیدایش رضایت اعضاى خانواده و سازگارى با آنان، به ویژه تأمین رضایت شوهر نقش حیاتى دارد. اگر دختر در خانه پدر با روحیه میانه روى و آینده نگرى بزرگ شود، مى تواند آن روش را در خانه شوهر نیز ادامه دهد و زندگى آبرومندى را براى خود و اعضاى خانواده اش فراهم کند. در مقابل، اگر پدر و مادر به تربیت دختر توجه نکنند و او تجمل گرا و خودسر بار آید، چنین دخترى در اداره امور خانه موفق نخواهد بود، چنان که دختران خانواده هاى سرمایه دار که بیشتر در ناز و نعمت بزرگ مى شوند، توانایى چندانى در اداره خانه ندارند. در واقع، بسیارى از آنها با توجه به نوع زندگى در خانه پدر، توقع زیاد و خواسته هاى نامعقول دارند که شوهران سطح متوسط جامعه، از پاسخ گویى به انتظارها و خواسته هاى آنان ناتوانند و بدین جهت، نظام خانواده به تدریج، بر اثر ناسازگارى دچار سستى و فروپاشى مى شود.

سیره فاطمه زهرا علیهاالسلام ، الگوى مناسب میانه روى و قناعت و بى نیازى از مردم است که زنان مسلمان باید از آن پیروى کنند. جریان انفاق لباس عروسى و بسنده کردن به پیراهن کهنه، از رویدادهاى بسیار زیبا و جالبى است که تنها در شب عروسى دخت پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فاطمه زهرا علیهاالسلام واقع شده و در طول تاریخ نظیر آن مشاهده نشده است. یکى از آرزوهاى معمول جوانان این است که مراسم ازدواجشان به عنوان مراسمى که یک بار در زندگى شان اتفاق مى افتد، باید هر چه باشکوه برگزار شود. این مسئله، طبیعى است و هر جوانى خواهان آن است، ولى حضرت زهرا علیهاالسلام که تربیت یافته مکتب وحى بود، فراتر از خواسته ها و گرایش هاى انسانى مى اندیشید و با عمل به سیره رسول خدا صلى الله علیه و آله در قناعت ورزى، در همان شب به یاد ماندنى زیباترین لباسش را به سائل داد و رضاى خدا و پیامبرش را برخواسته هاى طبیعى خود مقدم داشت.

زن از نظر روانى و عاطفى سرشار از مهر و محبت و صفا و صمیمیت است. ساختار وجودى زن به گونه اى است که در مقایسه با مرد قدرت جذب بیشترى دارد و در ابراز احساس ها و عواطف نیز توان بالایى دارد و این ویژگى عاطفى و روانى زن، فرصتى است براى او تا در اداره امور خانواده و تربیت نسل فرزند نقش مهمى را به خوبى و شایستگى ایفا کنند. بر این اساس، مهم ترین نقشى که از وى انتظار مى رود، جز نقش تربیتى نیست.زنان به دلیل بهره مندى از عاطفه اى سرشار و روانى لطیف، در امر تربیت فرزندان، از مردان موفق ترند.

سایت حوزه -پدیدآورنده: محمد احسانى